Ένα τρένο με άρματα μάχης T-54 και T-55, ηλικίας έξι δεκαετιών, που κατευθύνεται από τη ρωσοκρατούμενη Κριμαία προς τη γραμμή του μετώπου στη νότια Ουκρανία, αποτελεί μια έντονη υπενθύμιση της βίας του 16μηνου πολέμου της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας.
Οι Ρώσοι χρειάζονται αυτά τα γηρασμένα άρματα επειδή έχουν χάσει περισσότερα από 2.000 σύγχρονα τανκς και δεν έχουν πλέον την πολυτέλεια να αναπτύσσουν μόνο τα καλύτερα τεθωρακισμένα τους. Πρέπει να τα καταφέρουν με ό,τι έχουν διαθέσιμο.
Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι ο ρωσικός στρατός αναμένει από τις μονάδες που θα παραλάβουν τα Τ-54 και Τ-55 της δεκαετίας του 1950 και του '60 να στείλουν τα γερασμένα οχήματα σε απευθείας μάχη με πιο εξελιγμένα ουκρανικά άρματα μάχης Challenger 2, Leopard 2 και M-1A1, όταν αυτά παραδοθούν.
Όχι, υπάρχουν ενδείξεις ότι οι Ρώσοι χρησιμοποιούν τα παλαιότερα άρματα κυρίως ως ένα είδος πυροβολικού. Υπάρχουν επίσης ενδείξεις ότι, ως πυροβολικό, τα άρματα αυτά δεν είναι εντελώς άχρηστα.
Οι ρωσικές δυνάμεις κλιμάκωσαν τον πόλεμο στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022 με περίπου 3.000 άρματα μάχης πρώτης γραμμής, συμπεριλαμβανομένων εκατοντάδων από τα καλύτερα T-72B3, T-90M και T-80BVM.
Επί έναν χρόνο οι Ρώσοι έχαναν περίπου 150 άρματα μάχης κάθε μήνα από τις ουκρανικές δυνάμεις. Σκεφτείτε πως ολόκληρος ο βρετανικός στρατός έχει 150 άρματα μάχης.
Η ρωσική βιομηχανία έχει προ πολλού χάσει την τεράστια ικανότητα που της επέτρεπε να κατασκευάζει χίλια -ή και περισσότερα- νέα άρματα κάθε χρόνο. Σήμερα, τα δύο εργοστάσια αρμάτων στη Ρωσίας μπορούν να συναρμολογούν ετησίως μόλις μερικές εκατοντάδες T-72B3 και T-90M, ενώ παράλληλα αναβαθμίζουν τα παλιά T-80 σε σύγχρονα T-80BVM.
Θέλοντας απεγνωσμένα να καλύψει τις απώλειές του και προσπαθώντας να αυξήσει τη νέα παραγωγή, το Κρεμλίνο στα μέσα του 2022 άρχισε να μπαίνει στα υπαίθρια γκαράζ αρμάτων του και να ανασύρει εκατοντάδες Τ-62 που κατασκευάστηκαν τη δεκαετία του 1960, εκσυγχρονίστηκαν τη δεκαετία του '80 και σταμάτησαν να χρησιμοποιούνται γύρω στο 1991, με την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης.
Russian T-54's at the front. Used in combat. pic.twitter.com/kexNCfzmn7
— NOELREPORTS 🇪🇺 🇺🇦 (@NOELreports) June 29, 2023
Αλλά ακόμη και αυτά τα T-62 δεν ήταν αρκετά. Φέτος την άνοιξη, οι Ρώσοι άρχισαν επίσης να επιστρατεύουν τα T-55 και T-54 που κατασκευάστηκαν στα μέσα της δεκαετίας του 1950.
Ως άρματα μάχης, τα Τ-62, Τ-55 και Τ-54 είναι απαρχαιωμένα. Δεν διαθέτουν τον αυτόματο γεμιστήρα που ήταν ο κανόνας στα σοβιετικά και ρωσικά άρματα από τη δεκαετία του 1970 και έπειτα. Τα συστήματα ελέγχου πυρός τους είναι παμπάλαια. Οι νυχτερινές τους διόπτρες απαιτούν έναν υπέρυθρο προβολέα που προδίδει τη θέση του άρματος.
Ωστόσο, το T-62 διαθέτει ένα αρκετά ισχυρό πυροβόλο διαμετρήματος 115 χιλιοστών και εκατό χιλιοστά ατσάλινης θωράκισης. Ένα T-62 δεν θα άντεχε πολύ σε μια απευθείας μάχη με ένα εκσυγχρονισμένο ουκρανικό T-64BV, για παράδειγμα. Αλλά ως κινητό οβιδοβόλο, μπορεί να εκτοξεύει βλήματα σε απόσταση ενός ή δύο μιλίων και να αλλάζει θέσεις βολής.
Ένα T-54 ή T-55 έχει ένα λιγότερο ισχυρό πυροβόλο των 100 χιλιοστών και λεπτότερη θωράκιση, αλλά και αυτό μπορεί να λειτουργήσει ως κινητό πυροβολικό. Αν χρησιμοποιηθούν σωστά, τα παλιά άρματα μπορούν να δώσουν επιπλέον δύναμη πυρός σε ένα στράτευμα.
Δεδομένου ότι τα σκοπευτικά που διαθέτουν προορίζονται για άμεσο πυρ σε απόσταση μερικών χιλιομέτρων, δεν έχουν ακρίβεια σε μεγαλύτερες αποστάσεις. "Αποτελούν μια αναποτελεσματική μορφή πυροβολικού", εξήγησαν οι Jack Watling και Nick Reynolds σε πρόσφατη μελέτη για το Royal United Services Institute στο Λονδίνο.
"Ωστόσο, αυτές οι εμπλοκές μπορούν συχνά να πραγματοποιηθούν από θέσεις που δεν θα ήταν βιώσιμες για το πυροβολικό, λόγω της μεγαλύτερης προστασίας των αρμάτων μάχης και συνεπώς της μειωμένης ευαλωτότητας τους στα αντιαρματικά πυρά", πρόσθεσαν οι Watling και Reynolds.
Δεν άργησε να έρθει η ώρα να δούμε φωτογραφίες και βίντεο που απεικονίζουν τα T-62, T-55 και T-54 σε δράση. Ενώ ορισμένοι Ρώσοι μπλόγκερ ισχυρίζονται ότι τα άρματα που μετατράπηκαν σε κινητά όπλα έχουν πληρώματα τριών ατόμων -ένα λιγότερο από ό,τι είχαν όταν λειτουργούσαν πραγματικά ως άρματα-, τουλάχιστον ένα βίντεο φαίνεται να απεικονίζει ένα Τ-55 με έναν μόνο στρατιώτη στον πύργο, να πυροδοτεί και να εξαπολύει πυρά μόνος του.
Εάν κάποιο τοπικός διοικητής αποφασίσει ότι η απειλή από τους ουκρανικούς αντιαρματικούς πυραύλους είναι χαμηλή και συνεπώς δεν περιμένει από τα παλιά του άρματα να κινηθούν σε σύντομο χρονικό διάστημα, ένας μοναχικός φορτωτής-βομβιστής-διοικητής μπορεί να είναι στην πραγματικότητα το μόνο άτομο που θα επανδρώσει κάθε ένα από αυτά τα άρματα: δεν χρειάζεται οδηγός.
Σε αυτή την περίπτωση, το άρμα δεν είναι τόσο ένα οβιδοβόλο που φτιάχνεις μόνος σου όσο ένα οχύρωμα που φτιάχνεις μόνος σου. Λίγη προστασία γύρω από ένα μεγάλο όπλο. Ακίνητο. Αναλώσιμο.
Ένα T-54, T-55 ή T-62 είναι καλύτερο από το τίποτα, όταν το τίποτα είναι η βασική εναλλακτική λύση. Σε κατάσταση ανάγκης, οι Ρώσοι διοικητές θα μπορούσαν να αναπτύξουν οχήματα μάχης πεζικού με λεπτή θωράκιση και ελαφρύ οπλισμό για τοπική υποστήριξη πυρός. Αλλά αυτά θα μπορούσαν να είναι ακόμη λιγότερο αποτελεσματικά στον ρόλο αυτό από ό,τι θα μπορούσε να είναι ένα άρμα 60 ή 70 ετών.
Τα παλαιά άρματα μάχης "αντιπροσωπεύουν μια αύξηση στην εμβέλεια και την προστασία σε σχέση με αυτά", εξήγησαν οι Watling και Reynolds, "και επομένως αποτελούν σοβαρή απειλή στο πεδίο της μάχης όταν υπάρχει περιορισμένος αριθμός αντιαρματικών κατευθυνόμενων όπλων".
