Του Στάθη Βασιλόπουλου
O παραδοσιακός τρόπος παραγωγής αντικαθίσταται σταδιακά από έξυπνα, διασυνδεδεμένα συστήματα που έχουν τη δυνατότητα να παρακολουθούν, να μαθαίνουν και να παίρνουν αποφάσεις με ελάχιστη ανθρώπινη παρέμβαση. Στην "καρδιά" αυτής της επανάστασης βρίσκονται η Τεχνητή Νοημοσύνη (AI), τα Ψηφιακά Δίδυμα (Digital Twins), τα συστήματα αισθητήρων (IoT), οι ρομποτικές εφαρμογές και τα υψηλής ταχύτητας δίκτυα 5G.
Η τεχνητή νοημοσύνη παύει πλέον να είναι ένα αφηρημένο επιστημονικό πεδίο και γίνεται πρακτικό εργαλείο για τις επιχειρήσεις. Ειδικά στον τομέα της βιομηχανίας, η AI εφαρμόζεται σε διαδικασίες όπως η ανάλυση δεδομένων παραγωγής, η πρόβλεψη σφαλμάτων και αστοχιών, η συντήρηση εξοπλισμού πριν από την εμφάνιση βλάβης (predictive maintenance), καθώς και η αυτοματοποίηση σύνθετων αποφάσεων που παλαιότερα απαιτούσαν ανθρώπινη κρίση.
Το λεγόμενο Industrial AI προσαρμόζεται στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του βιομηχανικού περιβάλλοντος: αυστηρές απαιτήσεις για ακρίβεια, ασφάλεια και συνεχής λειτουργία χωρίς διακοπές. Ένα έξυπνο σύστημα μπορεί πλέον να διαχειριστεί εκατομμύρια δεδομένα από αισθητήρες σε πραγματικό χρόνο, να εντοπίσει μοτίβα και αποκλίσεις και να προτείνει ή και να εκτελέσει διορθωτικές ενέργειες με ελάχιστη καθυστέρηση.
Παράλληλα, τα Ψηφιακά Δίδυμα αναδεικνύονται σε ένα από τα πιο δυναμικά εργαλεία της Industry 4.0. Πρόκειται για ψηφιακά αντίγραφα φυσικών αντικειμένων, μηχανημάτων ή και ολόκληρων εργοστασίων, τα οποία είναι σε θέση να προσομοιώνουν και να αναπαράγουν με ακρίβεια την πραγματική λειτουργία, βασιζόμενα σε δεδομένα αισθητήρων, στατιστικά μοντέλα και ιστορική πληροφορία.
Η λειτουργία ενός Ψηφιακού Διδύμου δεν περιορίζεται μόνο στην παρακολούθηση. Επί της ουσίας, επιτρέπει στους μηχανικούς να προβλέψουν τη συμπεριφορά ενός συστήματος πριν καν αυτό εγκατασταθεί ή να δοκιμάσουν εικονικά σενάρια λειτουργίας χωρίς τον κίνδυνο ή το κόστος της δοκιμής στον πραγματικό εξοπλισμό. Σε συνδυασμό με την τεχνητή νοημοσύνη, τα Ψηφιακά Δίδυμα εξελίσσονται σε δυναμικά, αυτοπροσαρμοζόμενα εργαλεία, που όχι μόνο αναπαριστούν, αλλά και συμμετέχουν ενεργά στη βελτιστοποίηση της παραγωγής.
Εργαλεία επαυξημένης πραγματικότητας
Η συνδυασμένη ισχύς των τεχνολογιών αυτών γίνεται ιδιαίτερα εμφανής στο νέο περιβάλλον που ονομάζεται βιομηχανικό metaverse. Με εργαλεία εικονικής και επαυξημένης πραγματικότητας, οι επιχειρήσεις μπορούν πλέον να σχεδιάζουν, να αναδιαμορφώνουν και να διαχειρίζονται ολόκληρες μονάδες παραγωγής στον ψηφιακό κόσμο, πολύ πριν αυτές πάρουν φυσική μορφή. Ομάδες μηχανικών μπορούν να συνεργάζονται απομακρυσμένα, να δοκιμάζουν νέα προϊόντα ή να εκπαιδεύονται σε εικονικά περιβάλλοντα που προσομοιώνουν με απόλυτη ακρίβεια την πραγματικότητα.
Βέβαια, καμία τεχνολογική επανάσταση δεν είναι πλήρης χωρίς την αντίστοιχη υλικοτεχνική υποστήριξη. Η ρομποτική και τα συστήματα αισθητήρων αποτελούν τους βραχίονες του ψηφιακού μετασχηματισμού, καθώς επιτρέπουν την παρακολούθηση και την παρέμβαση σε πραγματικό χρόνο. Οι λεγόμενοι συνεργατικοί ρομποτικοί βραχίονες (cobots) συνεργάζονται αρμονικά με τους εργαζομένους, εκτελώντας επαναλαμβανόμενες ή επικίνδυνες εργασίες, ενώ τα δίκτυα 5G εξασφαλίζουν την άμεση μεταφορά τεράστιων όγκων δεδομένων χωρίς καθυστερήσεις, κάτι κρίσιμο για εφαρμογές όπου το δευτερόλεπτο μετράει.
Στον ορίζοντα όλων αυτών βρίσκεται μια λέξη που αποκτά ολοένα και μεγαλύτερη βαρύτητα: βιωσιμότητα. Η νέα βιομηχανική εποχή δεν αφορά μόνο την αποδοτικότητα, αλλά και τον σεβασμό στο περιβάλλον και την υπεύθυνη χρήση των πόρων. Με τη βοήθεια της τεχνολογίας, οι εταιρείες μπορούν πλέον να παρακολουθούν την κατανάλωση ενέργειας, να μειώνουν τις εκπομπές ρύπων και να υιοθετούν πρακτικές κυκλικής οικονομίας. Από την επαναχρησιμοποίηση υλικών μέχρι την πρόβλεψη της διάρκειας ζωής ενός εξαρτήματος, η τεχνητή νοημοσύνη και οι ψηφιακές πλατφόρμες δίνουν τα εργαλεία για μια πιο πράσινη και υπεύθυνη παραγωγή.
Από την εξίσωση, όμως, δεν μπορεί να λείπει ο ανθρώπινος παράγοντας. Ο ψηφιακός μετασχηματισμός προϋποθέτει και την παράλληλη αναβάθμιση των δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού. Η εκπαίδευση, τόσο αρχική όσο και συνεχιζόμενη, μετασχηματίζεται. Νέες μορφές μάθησης, βασισμένες στην προσομοίωση, την επαυξημένη πραγματικότητα και τα εξατομικευμένα μοντέλα μάθησης μέσω AI, προσφέρουν τη δυνατότητα στους εργαζομένους να εξοικειωθούν με τις νέες τεχνολογίες και να αναλάβουν ενεργό ρόλο στο εργοστάσιο του μέλλοντος.
Η Τεχνητή Νοημοσύνη αποτελεί στρατηγικό εργαλείο ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας στη βιομηχανία, με καθοριστική συμβολή τόσο στην παραγωγή όσο και στις εφοδιαστικές αλυσίδες. Επιτρέπει προληπτική συντήρηση, βελτιστοποίηση λειτουργιών, μείωση κόστους και κατανάλωσης ενέργειας, αλλά και ανάπτυξη νέων προϊόντων με ταχύτερο και ακριβέστερο τρόπο.
Έκρηξη επενδύσεων στην έξυπνη μεταποίηση
H παγκόσμια βιομηχανία στρέφεται δυναμικά προς την Τεχνητή Νοημοσύνη (AI) και τον ευρύτερο ψηφιακό μετασχηματισμό, σύμφωνα με τη 10η ετήσια έκθεση "State of Smart Manufacturing" της Rockwell Automation – εταιρείας που δραστηριοποιείται στον κλάδο του βιομηχανικού αυτοματισμού.
Η έρευνα, που διεξήχθη σε περισσότερους από 1.500 οργανισμούς σε 17 προηγμένες βιομηχανικά χώρες, καταγράφει με σαφήνεια την επιτάχυνση των επενδύσεων στην "έξυπνη μεταποίηση".
Οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους:
-Το 95% των επιχειρήσεων έχουν ήδη επενδύσει ή σχεδιάζουν να επενδύσουν σε AI και Machine Learning μέσα στην επόμενη πενταετία.
- Τα 81% δηλώνουν ότι οικονομικές, τεχνολογικές και γεωπολιτικές πιέσεις επιταχύνουν την ψηφιακή τους μετάβαση.
Η υιοθέτηση εξελικτικών μορφών Τεχνητής Νοημοσύνης, όπως Generative AI και Causal AI, αυξήθηκε κατά 12% σε σύγκριση με το 2024, δείχνοντας ότι οι επιχειρήσεις περνούν πλέον από τον πειραματισμό στην ουσιαστική ενσωμάτωση των νέων τεχνολογιών. Η κυβερνοασφάλεια εμφανίζεται ως δεύτερη πιο κρίσιμη εξωτερική απειλή, με 49% των εταιρειών να σχεδιάζουν χρήση AI για την προστασία των ψηφιακών τους υποδομών το 2025 – από 40% το 2024.
Η διασφάλιση ποιότητας παραμένει για δεύτερη χρονιά ο κυριότερος τομέας εφαρμογής της AI. Το 50% των ερωτηθέντων δηλώνει ότι σκοπεύει να χρησιμοποιήσει AI/Μηχανική Μάθηση για τον ποιοτικό έλεγχο των προϊόντων, καθιστώντας την Τεχνητή Νοημοσύνη σύμμαχο στην παραγωγική ακρίβεια και τη μείωση λαθών.
Παράλληλα, καταγράφεται ισχυρή δυναμική στη συμπλήρωση του ανθρώπινου δυναμικού, με το 48% των επιχειρήσεων να σκοπεύει να επανακαταρτίσει ή να προσ-λάβει προσωπικό λόγω των επενδύσεων στην έξυπνη μεταποίηση. Επιπλέον, 41% χρησιμοποιούν ήδη AI και αυτοματοποίηση για να καλύψουν τα κενά δεξιοτήτων και την έλλειψη εργαζομένων.
Αξιοσημείωτο είναι, επίσης, το γεγονός ότι σχεδόν ο ένας στους δύο (50%) αναγνωρίζει πλέον τη δεξιότητα εφαρμογής της AI ως "εξαιρετικά σημαντική", έναντι μόλις 10% την περασμένη χρονιά. Η ανάγκη για τεχνολογική κατάρτιση και ανθεκτική ηγεσία βρίσκεται πλέον στο επίκεντρο των στρατηγικών ανάπτυξης.
