Του Νίκου Κωτσικόπουλου
Έπειτα από μια εξαιρετική χρονιά το 2024, οι ελληνικές τράπεζες έκαναν ένα μεγάλο άλμα σε όλα τα επίπεδα. Καθώς σε επίπεδα απόδοσης και κερδοφορίας ήταν ήδη σε θέσεις οδηγού στην Ευρώπη τα δύο τελευταία χρόνια, το αδύνατο σημείο ήταν τα κόκκινα δάνεια. Όμως φαίνεται πως οι ελληνικές τράπεζες έχουν βελτιώσει ραγδαία την ποιότητα των κεφαλαίων τους. Σε επίπεδο μέσων όρων, τα κόκκινα δάνεια είναι κάτω από το 3% που έθεταν ως στόχο κι αυτό σημαίνει ότι ξεπέρασαν ήδη τις ισπανικές συστημικές τράπεζες και έχουν λιγότερα κόκκινα δάνεια από αυτές.
Έτσι, για τις 4 ελληνικές συστημικές τράπεζες, ο μέσος δείκτης ΜΕΑ υποχώρησε στο 2,95% στο τέλος του Δεκεμβρίου 2024, κάτω από το 3%. Αυτό σημαίνει ότι, μεταξύ των χωρών του γεωγραφικού Νότου της Ευρώπης, οι ελληνικές τράπεζες ξεπερνούν πλέον τράπεζες-μεγαθήρια, όπως είναι οι ισπανικές τράπεζες, με την Banco Santander, για παράδειγμα, να είναι τώρα η μεγαλύτερη ευρωπαϊκή τράπεζα και εισηγμένη στον δείκτη Euro Stoxx Banks, με τρέχουσα κεφαλαιοποίηση 103,61 δισ. ευρώ.
Στον ίδιο δείκτη μεταξύ των 10 μεγαλύτερων τραπεζών στην Ευρώπη, με κεφαλαιοποίηση 80,2 δισ. ευρώ, είναι η Banco Bilbao Vizcaya και ο τραπεζοασφαλιστικός όμιλος με έδρα την Ισπανία CaixaBank, με κεφαλαιοποίηση 54,3 δισ. ευρώ. Στη δεύτερη δεκάδα των μεγαλύτερων τραπεζών της Ευρώπης είναι η επίσης ισπανική Banco Sabadell, με κεφαλαιοποίηση 15,65 δισ. ευρώ. Αυτές τις τράπεζες ξεπερνούν τώρα, με λιγότερα κόκκινα δάνεια, οι ελληνικές συστημικές.
Το σύνολο των δανείων των 4 ελληνικών συστημικών (gross) σε επίπεδο ομίλων είναι 170,37 δισ. ευρώ και το σύνολο των ΜΕΑ είναι πλέον στα 5,03 δισ. ευρώ. Σε ανάλυση της χρηματιστηριακής Optima Bank, που περιλαμβάνει τις 4 συστημικές και την Optima, που έχει μόνον 31 εκατ. δανείων που χαρακτηρίζονται "κόκκινα", ο δείκτης υποχωρεί σε 2,6% και οι ελληνικές τράπεζες φθάνουν να "κυνηγούν" τις αυστριακές και τις ιταλικές τράπεζες στα επίπεδα του 2,4%-2,6%.
Ωστόσο, αν ληφθούν υπόψη επίσης τα στοιχεία για όλες τις ελληνικές εισηγμένες τράπεζες και συνεπώς γίνει και η προσθήκη της Attica Bank, που έχει πλέον δείκτη 2,8% και μόνον 127 εκατ. ευρώ κόκκινα δάνεια σε ένα σύνολο (gross) 4,5 δισ. ευρώ δανείων, ο συντελεστής για το 2024 φθάνει το 2,9% για τις ελληνικές εισηγμένες.
Η σύγκριση με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία εννεαμήνου 2024 της ΕΚΤ δείχνει ότι οι ελληνικές τράπεζες, εκτός από τις ισπανικές, έχουν ξεπεράσει και άλλες ευρωπαϊκές τράπεζες. Στο εννεάμηνο 2024, με μέσο δείκτη 2,31% στην Ευρώπη, οι τράπεζες της Ισπανίας είχαν δείκτη ΜΕΑ 3,17%, οι τράπεζες του Λουξεμβούργου δείκτη 3,10% και οι τράπεζες της Πορτογαλίας δείκτη ΜΕΑ 3,08%.
Από την άλλη πλευρά, τα στοιχεία που δίνει ο επόπτης SSM της ΕΚΤ είναι για τις περισσότερες από 100 μεγάλες τράπεζες της Ευρώπης που χαρακτηρίζονται συστημικές. Σύμφωνα με ίδια γενικά στοιχεία του SSM, οι συστημικές τράπεζες της Ευρώπης στο εννεάμηνο 2024 είχαν συνολικά 354 δισ. ευρώ κόκκινα δάνεια.
Αλλά εκείνο που έχει ενδιαφέρον είναι ότι οι ελληνικές τράπεζες, πέραν του δείκτη των ΜΕΑ, βελτιώνουν επίσης και άλλους τομείς, που σχετίζονται με τα επίπεδα επάρκειας κεφαλαίων, ασφάλειας, ρευστότητας που διαθέτουν τόσο όσον αφορά τον δείκτη ρευστότητας LCR όσο και σε σχέση με τον δείκτη δανείων προς καταθέσεις.
Μεγάλη η διαφορά σε καταθέσεις και ρευστότητα
Ένα από τα στοιχεία ασφαλείας στα οποία υπερτερούν τα τελευταία χρόνια οι ελληνικές τράπεζες σε σχέση με τις τράπεζες της Ευρώπης είναι η ρευστότητα και οι καταθέσεις. Έτσι, οι ελληνικές τράπεζες έχουν βρεθεί να διαθέτουν σημαντικά χαμηλότερο δείκτη δανείων προς τις καταθέσεις τους, που οι αναλυτές τονίζουν ότι επιτρέπει δύο πράγματα:
Πρώτον, παρέχει το στοιχείο της ασφάλειας, καθώς οι ελληνικές τράπεζες δεν είναι εκτεθειμένες ποσοτικά σε μεγάλο ρίσκο στην περίπτωση που κάτι πάει στραβά.
Δεύτερον, παρέχει το στοιχείο της δυνητικής ανάπτυξης, καθώς υπάρχουν σημαντικά περιθώρια για περισσότερα νέα δάνεια, τα οποία μάλιστα κατευθύνονται κυρίως σε επενδύσεις και όχι στην κατανάλωση.
Συνολικά, τα καθαρά δάνεια (net loans) μείον τις προβλέψεις των 6 εισηγμένων ελληνικών τραπεζών σε επίπεδο ομίλων έφθασαν τα 172,74 δισ. ευρώ το 2024, ενώ τα αντίστοιχα καθαρά δάνεια μείον τις προβλέψεις των 4 συστημικών φθάνουν τα 166,82 δισ. ευρώ. Οι καταθέσεις σε επίπεδο ομίλων, σύμφωνα με επεξεργασία στοιχείων της Optima, είναι στα 250 δισ. ευρώ για τις τέσσερις συστημικές τράπεζες και ανεβαίνουν περίπου κατά 10 δισ. ευρώ με την προσθήκη του συνόλου των καταθέσεων των Attica Bank και Optima Bank, τον Δεκέμβριο του 2024.
Οι ελληνικές τράπεζες έχουν τους καλύτερους δείκτες δανείων προς καταθέσεις. Ειδικότερα, προκύπτει ότι:
- Οι καταθέσεις ομίλου της Alpha Bank φθάνουν τα 51,032 δισ. ευρώ και ο δείκτης καθαρών δανείων προς καταθέσεις το 77%.
- Οι καταθέσεις ομίλου της Eurobank φθάνουν τα 78,59 δισ. ευρώ (όμιλος) και ο δείκτης καθαρών δανείων προς καταθέσεις το 65%.
- Οι καταθέσεις ομίλου της Εθνικής Τράπεζας φθάνουν τα 57,59 δισ. ευρώ και ο δείκτης καθαρών δανείων προς καταθέσεις το 63%.
- Οι καταθέσεις ομίλου της Πειραιώς φθάνουν τα 65,82 δισ. ευρώ και ο δείκτης καθαρών δανείων προς καταθέσεις το 65%.
Να σημειωθεί ότι, χάρη στις καταθέσεις των ιδιωτών, οι ελληνικές τράπεζες επιτυγχάνουν έναν από τους υψηλότερους δείκτες ρευστότητας στην Ευρώπη, σχεδόν διπλάσιο από αυτόν που απαιτεί ο επόπτης για τις ελληνικές τράπεζες. Πολύ μεγάλες επίσης είναι οι καλύψεις των ελληνικών τραπεζών στα κόκκινα δάνεια, που ξεπερνούν τα αντίστοιχα νούμερα των ευρωπαϊκών τραπεζών.
Καταγράφεται σύγκλιση με τις ευρωπαϊκές τράπεζες
Οι ελληνικές και κυπριακές τράπεζες συγκλίνουν με τις ευρωπαϊκές ως προς τα ΜΕΑ, σύμφωνα με την ΕΚΤ. Στο εννεάμηνο 2024, ενώ οι ελληνικές τράπεζες μείωναν τα ΜΕΑ, στις τράπεζες των άλλων χωρών παρατηρήθηκε μικρή επιδείνωση, παρά το γεγονός ότι ο δείκτης έμεινε σχεδόν αμετάβλητος στο 2,31%. Αυτό οφείλεται στα αυξημένα επιτόκια, στα μεγάλα δάνεια που είχαν δώσει και στην πτώση των τιμών στο εμπορικό real estate.
Σύμφωνα με την ΕΚΤ, "συνεχίστηκε η μέτρια επιδείνωση της ποιότητας του ενεργητικού, ακολουθώντας την ίδια τάση που παρατηρήθηκε κατά το τρίτο και το τέταρτο τρίμηνο του 2023".
Τα ΜΕΑ έφθασαν τα 356 δισ. ευρώ, αυξημένα κατά 3,7% από το 2023. Η επιδείνωση αποδόθηκε κυρίως στη μείωση της ποιότητας των περιουσιακών στοιχείων στα χαρτοφυλάκια ΜμΕ και εμπορικού real estate σε τράπεζες που βρίσκονται στην Αυστρία, τη Γερμανία και, σε μικρότερο βαθμό, τη Γαλλία.
Οι δείκτες ΜΕΔ παραμένουν υψηλότεροι στις χώρες που επλήγησαν περισσότερο από την προηγούμενη κρίση, όπως η Ελλάδα, η Ιταλία, η Κύπρος, η Ισπανία και η Πορτογαλία, ωστόσο αυτοί οι δείκτες έχουν πλέον συγκλίνει, φτάνοντας τον μέσο δείκτη ΜΕΔ των άλλων χωρών της ζώνης του ευρώ.
Οι δείκτες κάλυψης μεταξύ των χαρτοφυλακίων συνέχισαν να μειώνονται σε όλη την Ευρώπη και για την ώρα διαμορφώνονται σε 3,47% σε ευρωπαϊκό επίπεδο, σε αντίθεση με τα ελληνικά χαρτοφυλάκια δανείων, όπου οι καλύψεις δανείων είναι μεγάλες.
Τα δάνεια και οι απαιτήσεις του σταδίου 2 (που ορίζονται στο ΔΠΧΑ 9 ως δάνεια για τα οποία ο πιστωτικός κίνδυνος έχει αυξηθεί σημαντικά από την αρχική αναγνώριση), ενώ ήταν αρκετά σταθερά, παρέμειναν σε υψηλά επίπεδα, λέει η ΕΚΤ. Τα δάνεια αυτά είναι εκείνα που βρίσκονται σε καθυστέρηση, αλλά μικρότερη των 90 ημερών, και θεωρούνται επικίνδυνα μεν, αλλά όχι Μη Εξυπηρετούμενα. Αυτά θεωρείται γενικά ότι με την πτώση των επιτοκίων μπορούν να συντηρηθούν και να μειώσουν σταδιακά τον κίνδυνο να μετατραπούν σε κόκκινα.
Πράγματι, οι καθυστερήσεις στις εξοφλήσεις δανείων συνέχισαν να μειώνονται σταδιακά στην Ευρώπη, λέει η ΕΚΤ, που μέτρησε ότι υποχώρησαν κάτω από τα προ πανδημίας επίπεδα και είχαν διαμορφωθεί κάτω από τα 300 δισ. ευρώ μέχρι το τρίτο τρίμηνο πέρυσι, έναντι των 332 δισ. ευρώ στο τέλος του 2019.
Ενίσχυση ιδίων κεφαλαίων
Η μεγάλη κερδοφορία ενίσχυσε τα ίδια κεφάλαια των τραπεζών. Η Alpha Bank έχει δείκτη CET1 στο 16,3% και συνολικό δείκτη ιδίων κεφαλαίων 21,9%. Η Eurobank, αντίστοιχα, έχει δείκτη ιδίων κεφαλαίων CET1 15,7% και συνολικό δείκτη 18,5%.
Η Εθνική Τράπεζα έχει δείκτη CET1 στο 18,3% και ο δείκτης των συνολικών κεφαλαίων φθάνει το 21,1%, ενώ η Πειραιώς έχει δείκτη CET1 14,5% και συνολικό δείκτη ιδίων κεφαλαίων 19,7%.
Η Optima Bank έχει δείκτη ιδίων κεφαλαίων CET1 14,3% και συνολικό δείκτη κεφαλαίων 14,3% και η Attica Bank έχει δείκτη CET1 11,9% και συνολικό δείκτη κεφαλαίων 14,8%.
Τα στοιχεία αυτά περιλαμβάνουν προβλέψεις για διανομές στους μετόχους, με τις ελληνικές τράπεζες να διανέμουν το 43% των καθαρών κερδών τους.
Στο μεταξύ, σε υψηλότατο επίπεδο είναι οι καλύψεις των κόκκινων δανείων των ελληνικών τραπεζών, τα οποία σταδιακά, με τη μείωση του ρίσκου και των επιτοκίων, θα αρχίσουν να υποχωρούν για να αφήσουν ελεύθερο χώρο για τη διάθεση των κεφαλαίων σε δάνεια.
Αυτή τη στιγμή οι ελληνικές τράπεζες είναι ακόμη πάνω από τον μέσο όρο των ευρωπαϊκών τραπεζών όσον αφορά τα ΜΕΑ, αλλά, από την άλλη πλευρά, οι καλύψεις τους είναι επίσης οι μεγαλύτερες, και ως προς το ποσοστό τους.
Έτσι, η Alpha Bank έχει ποσοστό ΜΕΑ 3,8%, αλλά και η κάλυψή τους φθάνει το 53%. Αντίστοιχα, η Eurobank έχει ΜΕΑ 2,9%, αλλά η κάλυψή τους σε επίπεδο ομίλου είναι πολύ μεγάλη και φθάνει το 88,4%.
Η Εθνική Τράπεζα, με τα μικρότερο ποσοστό ΜΕΑ, έχει καλύψει σχεδόν το σύνολο των ποσών στα κόκκινα δάνεια. Η κάλυψη φθάνει το 98,2%. Η Πειραιώς, επίσης, μείωσε τα κόκκινα δάνεια στο 2,6% και η κάλυψή τους είναι στο 64,7%.
Αν κοιτάξουμε και στις δύο μη συστημικές εισηγμένες, οι καλύψεις παραμένουν μεγάλες. Η Attica Bank, με δείκτη ΜΕΑ 2,8%, έχει καλύψεις 48%, ενώ η Optima Bank, με δείκτη ΜΕΑ μόλις 0,85% και διαθέσιμα κεφάλαια, υπερκαλύπτει τα κόκκινα δάνεια με 144%, ανεβάζοντας παράλληλα και το μέσο επίπεδο των καλύψεων των ελληνικών τραπεζών.
