Ενώ οι CEOs διατηρούν την αισιοδοξία τους για το µέλλον της παγκόσµιας οικονοµίας, οι απόψεις τους σχετικά µε το τι συνιστά κίνδυνο για την επιχείρησή τους έχουν αλλάξει σηµαντικά, όπως προκύπτει από την 9η έρευνα "CEO Outlook" της KPMG. Η έντονη ρευστότητα στην παγκόσµια πολιτική, τις εµπορικές δυναµικές και τις διεθνείς σχέσεις απαιτεί ένα νέο επίπεδο ανθεκτικότητας από τους CEOs. Επαναξιολογούν τις στρατηγικές τους προτεραιότητες, εστιάζοντας στην άνοδο της δηµιουργικής τεχνητής νοηµοσύνης, στη διαχείριση του εξειδικευµένου ανθρώπινου δυναµικού και στις υψηλές προσδοκίες των ενδιαφεροµένων µερών για την αντιµετώπιση ζητηµάτων σχετικών µε το περιβάλλον, την κοινωνία και τη διακυβέρνηση (ESG).
Οικονοµικές προβλέψεις
Η αισιοδοξία για την παγκόσµια οικονοµία παραµένει σε γενικές γραµµές αµετάβλητη σε ετήσια βάση, ξεπερνώντας ακόµα και τα επίπεδα αισιοδοξίας που καταγράφονταν πριν από την πανδηµία. Σχεδόν τρεις στους τέσσερις CEOs παγκοσµίως (73%) και 84% των Ελλήνων εκφράζουν αισιοδοξία για τις προοπτικές της οικονοµίας τα επόµενα τρία έτη, σε σύγκριση µε 71% των CEOs παγκοσµίως και 62% των Ελλήνων πέρυσι. Το ποσοστό αυτό αντανακλά µια σαφή ανθεκτικότητα και µια συλλογική επικέντρωση στην επιστροφή σε µια βιώσιµη, µακροπρόθεσµη τροχιά ανάπτυξης.
Ωστόσο η αισιοδοξία των CEOs παγκοσµίως για τις προοπτικές ανάπτυξης της εταιρείας τους καταγράφει χαµηλό ποσοστό σε βάθος τριετίας. Στις αρχές του 2020 οι CEOs εξέφραζαν αισιοδοξία για τις προοπτικές ανάπτυξης της εταιρείας τους σε ποσοστό 85% παγκοσµίως, έναντι 77% σήµερα. Ωστόσο στην Ελλάδα καταγράφεται χαµηλό ποσοστό αύξησης, µε το 73% των Ελλήνων CEOs στις αρχές του 2020 να εκφράζει αισιοδοξία για τις προοπτικές ανάπτυξης της εταιρείας τους, έναντι 78% φέτος.
Τα παραπάνω στοιχεία συνοδεύονται από µια σηµαντική αλλαγή σε ό,τι οι CEOs θεωρούν κίνδυνο για την ανάπτυξη της επιχείρησής τους. Οι CEOs κατατάσσουν πλέον τη γεωπολιτική και την πολιτική αβεβαιότητα ως τον µεγαλύτερο κίνδυνο για την ανάπτυξη της επιχείρησής τους − είτε πρόκειται για τη διαχείριση της παρουσίας µιας εταιρείας σε µια ζώνη σύγκρουσης είτε για την προσπάθεια αντιµετώπισης του disruption στις αλυσίδες εφοδιασµού και τις διακυµάνσεις των τιµών. Αυτή η µετατόπιση δείχνει ότι οι CEOs έχουν αντιληφθεί το γεγονός ότι ο γεωπολιτικός κίνδυνος δεν είναι µόνο ένας βραχυπρόθεσµος προβληµατισµός. Σε έναν γεωπολιτικά κατακερµατισµένο κόσµο, οι CEOs αναδεικνύονται σε "de facto" πολιτικούς παίκτες. Η προσέγγισή τους θα πρέπει να φέρνει την πολιτική υψηλά στην ατζέντα των δ.σ., ενώ παράλληλα διαµορφώνουν µια στρατηγική για τους γεωπολιτικούς κινδύνους που περιλαµβάνει εξειδικευµένες γνώσεις, σχεδιασµό σεναρίων και stress tests.
Οι CEOs αντιµετωπίζουν βραχυπρόθεσµα εµπόδια ως προς την ανάπτυξη τους επόµενους 12 µήνες. Για παράδειγµα, περισσότεροι από τρεις στους τέσσερις (77% παγκοσµίως και 84% των Ελλήνων) αναφέρουν ότι η αύξηση των επιτοκίων και οι σφιχτότερες νοµισµατικές πολιτικές θα µπορούσαν να παρατείνουν οποιαδήποτε πιθανή ή τρέχουσα ύφεση, ενώ για τα επόµενα τρία χρόνια το 77% των CEOs παγκοσµίως και 40% των Ελλήνων πιστεύουν ότι το κόστος ζωής θα επηρεάσει αρνητικά την ευηµερία.
Ο Νίκος Βουνισέας, Senior Partner της KPMG στην Ελλάδα, ανέφερε σχετικά: "Οι Έλληνες CEOs, παρά τις γεωπολιτικές και όχι µόνο προκλήσεις, συµµερίζονται την αισιοδοξία των CEOs παγκοσµίως και συµφωνούν πως µπορούµε να επιστρέψουµε σύντοµα σε µια πορεία παγκόσµιας και µακροπρόθεσµης βιώσιµης ανάπτυξης. Ακόµα, εστιάζουν στο αύριο µέσω της υιοθέτησης των σύγχρονων τεχνολογιών, όπως η δηµιουργική τεχνητή νοηµοσύνη, επενδύουν στην ανάπτυξη και υποστήριξη του ταλαντούχου δυναµικού, καθώς και στο ESG για τη δηµιουργία ουσιαστικής αξίας στους οργανισµούς όπου δραστηριοποιούνται. Για ακόµα µία φορά, επιδεικνύουν µεγάλη ανθεκτικότητα, καθώς έχουν αντέξει και διαχειριστεί τόσες κρίσεις και είναι πανέτοιµοι και οπλισµένοι µε περίσσεια επιµονή και υποµονή για την αντιµετώπιση των επερχόµενων προκλήσεων".
Καθώς οι CEOs διαχειρίζονται και αντιµετωπίζουν τις παραπάνω προκλήσεις, αναγνωρίζουν ότι η επίδειξη προσωπικής ακεραιότητας είναι το κλειδί για το χτίσιµο εµπιστοσύνης, µε την πλειοψηφία (71% των CEOs παγκοσµίως και 70% των Ελλήνων) να λέει ότι είναι διατεθειµένοι να εκποιήσουν ένα κερδοφόρο κοµµάτι της επιχείρησής τους εάν αυτό έβλαπτε τη φήµη τους. Καθώς η γεωπολιτική αβεβαιότητα ανεβαίνει στην ατζέντα των δ.σ., το 61% των CEOs παγκοσµίως και 66% των Ελλήνων δηλώνουν ότι θα έπαιρναν δηµόσια θέση σε ένα πολιτικά ή κοινωνικά αµφιλεγόµενο ζήτηµα, παρά τις ανησυχίες του διοικητικού συµβουλίου
Disruptive τεχνολογία
Η τεχνητή νοηµοσύνη µετασχηµατίζει σχεδόν κάθε τοµέα της ανθρώπινης εργασίας και ενσωµατώνεται σε όλο και περισσότερες πτυχές της καθηµερινής ζωής, των επιχειρήσεων και της κοινωνίας. Καθώς εργαλεία όπως το Bard και το ChatGPT αποκτούν όλο και µεγαλύτερη προβολή, οι CEOs παγκοσµίως αναγνωρίζουν όλο και περισσότερο τις αµέτρητες δυνατότητες της τεχνητής νοηµοσύνης και παραµένουν σε εγρήγορση όσον αφορά τις επενδύσεις τους και την εξερεύνηση της τεχνολογίας.
Οι CEOs παγκοσµίως θέτουν την τεχνητή νοηµοσύνη ως την κορυφαία επενδυτική προτεραιότητά τους. Η έρευνα δείχνει ότι ποσοστό 70% των CEOs παγκοσµίως και 74% των Ελλήνων επενδύουν σε µεγάλο βαθµό στη δηµιουργική τεχνητή νοηµοσύνη ως ανταγωνιστικό πλεονέκτηµα για το µέλλον, µε τους περισσότερους (52% παγκοσµίως και 42% των Ελλήνων) να αναµένουν να δουν απόδοση της επένδυσής τους σε τρία έως πέντε χρόνια. Μάλιστα, η αυξηµένη κερδοφορία αναφέρθηκε ως το βασικό όφελος από την εφαρµογή της δηµιουργικής τεχνητής νοηµοσύνης σε µια εταιρεία (22% παγκοσµίως και 20% των Ελλήνων).
Σύµφωνα µε την πρόσφατη παγκόσµια έκθεση για την τεχνολογία της KPMG, το 55% των οργανισµών ανέφερε ότι η πρόοδος προς την αυτοµατοποίηση έχει καθυστερήσει λόγω των ανησυχιών τους για το πώς τα συστήµατα τεχνητής νοηµοσύνης λαµβάνουν αποφάσεις.
Παρά την προθυµία να προχωρήσουν µε τις επενδύσεις τους, οι CEOs παγκοσµίως αναγνωρίζουν ότι οι αναδυόµενες τεχνολογίες ενδέχεται να οδηγήσουν σε κινδύνους που χρήζουν αντιµετώπισης. Ποσοστό 57% των CEOs παγκοσµίως και 48% των Ελλήνων αναφέρουν τις ηθικές προκλήσεις ως το κύριο µέληµά τους όσον αφορά την υλοποίηση της δηµιουργικής τεχνητής νοηµοσύνης, ενώ ακολουθεί µε µικρή διαφορά η έλλειψη κανονισµών. Καθώς αυξάνονται ο έλεγχος και οι ρυθµίσεις για την τεχνητή νοηµοσύνη, οι επιχειρήσεις ίσως χρειαστούν πολιτικές και πρακτικές τις οποίες θα µπορούν να διατυπώσουν και να εφαρµόσουν µε σιγουριά.
Οι CEOs επίσης έχουν να διαχειριστούν την αύξηση των κινδύνων κυβερνοασφάλειας που προκαλούν οι τεχνολογίες που σχετίζονται µε την τεχνητή νοηµοσύνη. Παρόλο που η τεχνητή νοηµοσύνη δίνει τη δυνατότητα ανίχνευσης των κυβερνοεπιθέσεων, το 82% των CEOs παγκοσµίως και 90% των Ελλήνων πιστεύουν ότι µπορεί να οδηγήσει σε νέους κινδύνους, καθώς προσφέρει νέες στρατηγικές επίθεσης στους αντιπάλους. Και παρά την επικέντρωση στην κυβερνοασφάλεια τα τελευταία χρόνια, περισσότεροι από το ένα τέταρτο (27%) των CEOs παγκοσµίως αλλά µόνο το 2% των Ελλήνων δηλώνουν ότι δεν είναι προετοιµασµένοι για πιθανή κυβερνοεπίθεση (έναντι 24% των CEOs παγκοσµίως και 10% των Ελλήνων πέρυσι), ενώ περισσότεροι από τους µισούς (53% των CEOs παγκοσµίως και 88% των Ελλήνων) δηλώνουν ότι είναι προετοιµασµένοι.
Είναι σηµαντικό για τους CEOs να βρίσκονται στην πρώτη γραµµή, διασφαλίζοντας ότι οι οργανισµοί τους υιοθετούν υπεύθυνα και ισχυρά πλαίσια για την τεχνητή νοηµοσύνη, προσδίδοντας την αντίστοιχη βαρύτητα στην προστασία και τη διακυβέρνηση.
Ταλαντούχο δυναµικό
Το δύσκολο παγκόσµιο τοπίο φέτος επιτείνει τις πιέσεις που δέχονται οι CEOs για τη λήψη των αποφάσεων σε διαφορετικά καίρια ζητήµατα και επηρεάζει, την ίδια στιγµή, τον τρόπο µε τον οποίο σχεδιάζουν να υποστηρίξουν και να προσελκύσουν ταλαντούχο δυναµικό τα επόµενα τρία έτη.
Αξίζει να σηµειωθεί ότι οι CEOs παγκοσµίως δηλώνουν σταθερά την υποστήριξή τους στους τρόπους εργασίας που εφαρµόζονταν προ πανδηµίας, µε την πλειονότητα (64% των CEOs παγκοσµίως και 86% των Ελλήνων) να αναµένει ότι η πλήρης επιστροφή στο γραφείο είναι ζήτηµα µόλις τριών ετών. Παραµένουν δηλαδή συνεπείς µε τις απόψεις που παρουσίαζαν στην προηγούµενη έρευνα, "2022 CEO Outlook". Επιπλέον, 87% των CEOs παγκοσµίως και το σύνολο των Ελλήνων του δείγµατος της έρευνας αναφέρουν ότι είναι πιθανό να επιβραβεύσουν τους εργαζοµένους που πηγαίνουν στο γραφείο µε ευνοϊκές αναθέσεις έργων, αυξήσεις ή προαγωγές.
Η παραπάνω άποψη αναδεικνύει περαιτέρω το γεγονός ότι οι CEOs επιµένουν σε µια παραδοσιακή γραφειοκεντρική νοοτροπία. Ωστόσο, την ίδια στιγµή, διεξάγεται µια συζήτηση γύρω από την υβριδική εργασία, η οποία είχε σε µεγάλο βαθµό θετικό αντίκτυπο στην παραγωγικότητα τα τελευταία τρία χρόνια, έχοντας ισχυρή υποστήριξη από τους εργαζοµένους, και ειδικά της νεότερης γενιάς. Καθώς οι εταιρείες συνεχίζουν να υλοποιούν τα σχέδιά τους για την επιστροφή στο γραφείο, είναι σηµαντικό οι επικεφαλής να έχουν µια µακροπρόθεσµη θεώρηση που να "αγκαλιάζει" την αξία των εργαζοµένων και να συµπεριλαµβάνει τους προβληµατισµούς και τις ανάγκες τους προκειµένου να διασφαλιστεί ότι το ταλαντούχο δυναµικό αναπτύσσεται και υποστηρίζεται.
Ενώ υπάρχει µια ευρεία σύµπνοια σχετικά µε τη σηµασία της ένταξης, της διαφορετικότητας και της ισότητας (IDE), εξακολουθεί να εκφράζεται ανησυχία για την ταχύτητα µε την οποία σηµειώνεται η σχετική πρόοδος. Τα δύο τρίτα των CEOs παγκοσµίως (66%) και το 34% των Ελλήνων υποστηρίζουν ότι η πρόοδος στην ένταξη και τη διαφορετικότητα συντελείται µε υπερβολικά αργούς ρυθµούς στον επιχειρηµατικό κόσµο, ενώ µια ισχυρή πλειοψηφία (72% των CEOs παγκοσµίως και 64% των Ελλήνων) θεωρεί ότι η επίτευξη της διαφορετικότητας στους χώρους εργασίας απαιτεί την πραγµατοποίηση αλλαγών στα ανώτερα επίπεδα ηγεσίας.
ESG
Το ESG αναγνωρίζεται ολοένα και περισσότερο από τους CEOs γι’ αυτό που πράγµατι είναι: ένα αναπόσπαστο κοµµάτι της εταιρικής τους στρατηγικής, που διασφαλίζει ότι η επιχείρησή τους θα παραµείνει ανθεκτική και έχει δυνατότητα να επιτύχει µακροπρόθεσµη ανάπτυξη, ακόµα και όταν βρεθούν αντιµέτωποι µε τις πολυάριθµες γεωπολιτικές και οικονοµικές προκλήσεις.
Παρά την πόλωση που βλέπουµε στη συζήτηση γύρω από τον όρο ESG, οι CEOs αναγνωρίζουν ότι παραµένει αναπόσπαστο µέρος των επιχειρηµατικών λειτουργιών και των εταιρικών στρατηγικών τους, ενώ ακολουθούν µια προσέγγιση που βασίζεται περισσότερο στα αποτελέσµατα. Περισσότεροι από τα δύο τρίτα (69%) των CEOs παγκοσµίως και 60% των Ελλήνων έχουν ενσωµατώσει πλήρως το ESG στην επιχείρησή τους ως µέσο για τη δηµιουργία αξίας. Είναι επίσης σηµαντικό να σηµειωθεί ότι το 35% των CEOs παγκοσµίως και 42% των Ελλήνων υποστηρίζουν ότι έχουν αλλάξει την ορολογία που χρησιµοποιούν όταν αναφέρονται στο ESG τόσο εντός όσο και εκτός της εταιρείας, αποτυπώνοντας µια αλλαγή που έχει συντελεστεί στον διάλογο γύρω από το ESG και σηµατοδοτώντας µια τάση για ιεράρχηση των τοµέων που έχουν περισσότερο νόηµα για τις επιχειρήσεις τους.
Ενώ οι CEOs παγκοσµίως πιστεύουν ότι χρειάζονται ακόµη κάποια χρόνια για να δουν τις επενδύσεις τους στο ESG να αποδίδουν, αναγνωρίζουν τη σηµασία που έχει για τους πελάτες τους και το brand τους. Σχεδόν το ένα τέταρτο (24%) των CEOs παγκοσµίως, αλλά µόνο το 6% των Ελλήνων, θεωρεί ότι τα επόµενα τρία χρόνια το ESG θα έχει τη µεγαλύτερη επίδραση στις σχέσεις µε τους πελάτες και ένα επιπλέον 16% σε παγκόσµιο επίπεδο και 30% στην Ελλάδα πιστεύει ότι θα βοηθήσει στην ενίσχυση της φήµης του brand τους.
Οι CEOs παγκοσµίως είναι απόλυτα ενηµερωµένοι για τους νέους κανονισµούς και τις µεταβαλλόµενες πολιτικές στα θέµατα του ESG. Παρ’ όλα αυτά, σε ποσοστό 68% παγκοσµίως και 29% στην Ελλάδα δηλώνουν ότι η τρέχουσα πρόοδος που έχουν σηµειώσει οι οργανισµοί τους στο ESG δεν είναι αρκετά ισχυρή ώστε να αντεπεξέλθει σε πιθανό έλεγχο από τα ενδιαφερόµενα µέρη ή τους µετόχους. Η δυσκολία εξισορρόπησης της προόδου του ESG µε την ανάπτυξη των επιχειρήσεων τεκµηριώνεται περαιτέρω από τον δικό µας δείκτη ESG Assurance Maturity Index, όπου περισσότερα από τα µισά ανώτερα στελέχη που θεωρούν ότι είναι έτοιµα για τη διασφάλιση του ESG δήλωσαν ότι δυσκολεύτηκαν να εξισορροπήσουν τους στόχους διασφάλισης µε τις προσδοκίες κερδοφορίας των µετόχων.
Ο Αλκιβιάδης Σιαράβας, Marketing, Communications and Corporate Citizenship Manager της KPMG στην Ελλάδα, δήλωσε µεταξύ άλλων: "Για πρώτη φορά βλέπουµε τους CEOs εµφανώς πιο προβληµατισµένους για τις νέες προκλήσεις που φέρνει η τεχνολογία και οι επιταγές της εποχής όπως η τεχνητή νοηµοσύνη, η ένταξη του ESG, η καθυστέρηση στα θέµατα συµπερίληψης, αλλά και οι γεωπολιτικές εξελίξεις που φαίνεται να επιδρούν στα πλάνα των διοικήσεων. Το βέβαιο είναι πως όλοι οι CEOs επιθυµούν και στοχεύουν στη βιώσιµη ανάπτυξη για το άµεσο µέλλον και το καλό των επιχειρήσεων και της κοινωνίας".
Η έρευνα
Η 9η έκδοση του "KPMG CEO Outlook", που πραγµατοποιήθηκε µε τη συµµετοχή 1.325 CEOs παγκοσµίως και 50 Ελλήνων µεταξύ 15 Αυγούστου και 15 Σεπτεµβρίου 2023, παρέχει µοναδικά insights για τη νοοτροπία, τις στρατηγικές και τις τακτικές σχεδιασµού των CEOs.
Όλοι οι ερωτηθέντες έχουν έσοδα πάνω από 500 εκατοµµύρια δολάρια ΗΠΑ, και το ένα τρίτο των εταιρειών που συµµετείχαν έχουν ετήσια έσοδα πάνω από 10 δισεκατοµµύρια δολάρια ΗΠΑ. Η έρευνα περιλαµβάνει ηγέτες από 11 αγορές (Αυστραλία, Καναδάς, Κίνα, Γαλλία, Γερµανία, Ινδία, Ιταλία, Ιαπωνία Ισπανία, Ηνωµένο Βασίλειο και ΗΠΑ) και 11 βασικούς κλάδους (διαχείριση περιουσίας, αυτοκινητοβιοµηχανία, τραπεζική, λιανική, ενέργεια, υποδοµές, ασφάλειες, βιοεπιστήµες, µεταποίηση, τεχνολογία και τηλεπικοινωνίες).
Ο Bill Thomas, Global Chairman και CEO της KPMG, αναφέρει σχετικά µε τα ευρήµατα του "CEO Outlook": "Οι επικεφαλής των επιχειρήσεων σήµερα αντιµετωπίζουν προκλήσεις και εµπόδια στην ανάπτυξη σε πολλαπλά µέτωπα − από τη γεωπολιτική αβεβαιότητα έως τις αυξηµένες προσδοκίες των ενδιαφεροµένων µερών στον χώρο του ESG και την υιοθέτηση της δηµιουργικής τεχνητής νοηµοσύνης. Παρά τις πολλαπλές µακροοικονοµικές και γεωπολιτικές προκλήσεις αυτή τη στιγµή, η παγκόσµια αισιοδοξία για τον µεσοπρόθεσµο ορίζοντα παραµένει σχετικά ισχυρή. Υπάρχει σύµπνοια στο ότι µπορούµε, εν καιρώ, να επιστρέψουµε σε µια πορεία παγκόσµιας και µακροπρόθεσµης βιώσιµης ανάπτυξης. Σύµφωνα µε τους CEOs παγκοσµίως, η ευκαιρία για επιστροφή σε έναν πιο δίκαιο και ισορροπηµένο κόσµο είναι µπροστά µας. Το κλειδί της επιτυχίας θα είναι η συνεχής εστίαση στον µακροπρόθεσµο στρατηγικό σχεδιασµό και η δέσµευση ότι θα αποφύγουµε τον κίνδυνο µιας ηγεσίας που επιδιώκει το βραχυπρόθεσµο αποτέλεσµα και αντιδρά µετά τα γεγονότα".
Νίκος Βουνισέας,
Senior Partner της KPMG στην Ελλαδα
Η επικείµενη πορεία προς τη βιώσιµη επιχειρηµατικότητα και την τεχνητή νοηµοσύνη αναδεικνύεται ως κρίσιµη πρόκληση για τους επιχειρηµατικούς ηγέτες. Με τη δραστική αύξηση της έµφασης στο Περιβάλλον, την Κοινωνία και τη Διακυβέρνηση (ESG), οι επιχειρήσεις κατανοούν πλέον ότι η βιώσιµη ανάπτυξη δεν είναι µόνον υποχρέωση αλλά και ευκαιρία για δηµιουργία ουσιαστικής υπεραξίας. Συγχρόνως, η χρήση της τεχνητής νοηµοσύνης (AI) αναδύεται ως σηµαντικό εργαλείο για την καινοτοµία και τον ανταγωνισµό.
Η έκθεση CEO Outlook 2023 αποκαλύπτει ότι πάνω από το 69% των CEO έχει πλήρως ενσωµατώσει το ESG στην επιχείρησή τους, αντιλαµβανόµενοι την ανάγκη για δράση σε θέµατα βιωσιµότητας. Συνεπώς, ενισχύοντας τη στρατηγική τους µε την ενσωµάτωση της τεχνητής νοηµοσύνης, πάνω από το 70% των CEO επενδύει στη δηµιουργική χρήση της τεχνολογίας, βλέποντας σε αυτήν ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτηµα για το µέλλον. Παράλληλα, αντιλαµβανόµενοι τη σηµασία της ηγεσίας, οι CEOs πρέπει να διαµορφώσουν µια επιχειρηµατική κουλτούρα που θα συνδυάζει την καινοτοµία µε την ευθύνη, αναδεικνύοντας τις εταιρείες τους ως πρωτοπόρους στον επιχειρηµατικό κόσµο.
Αναδημοσίευση από την ελληνική έκδοση του περιοδικού Forbes