Του Mark Rivett-Carnac
Μετά από 60 χρόνια και ταξίδι στη Νέα Υόρκη, το Ιλλινόις, την Καλιφόρνια και τη Φλόριντα, ένα χαμένο κομμάτι του Στόουνχετζ επεστράφη στο αρχαίο μνημείο του Ηνωμένου Βασιλείου. Η απροσδόκητη επιστροφή έρχεται εν μέσω μίας ευρύτερης, συνεχιζόμενης κινητοποίησης για την επιστροφή ιστορικών μνημείων -ανεξάρτητα από το πόσο μικρά είναι- στις χώρες προέλευσής τους.
Το τεχνούργημα που έλειπε είναι ένα πέτρινο κομμάτι μήκους 1 μέτρου που είχε αφαιρεθεί κατά τη διάρκεια της αρχαιολογικής έρευνας το 1985, σύμφωνα με την English Heritage, την οργάνωση που φροντίζει για το Στόουνχετζ. Οι αρχαιολόγοι είχαν παρατηρήσει ρωγμές σε μία από τις κάθετες πέτρες του μνημείου και αποφάσισαν να την ενισχύσουν με μεταλλικές ράβδους που εισήχθησαν στις πέτρες.
Ένας υπάλληλος της εταιρείας που φρόντιζε τις ρωγμές, ο Robert Phillips, πήρε ένα κομμάτι από το εσωτερικό της πέτρας και το κρατούσε στο γραφείο του εδώ και δεκαετίες, αλλά αποφάσισε να το επιστρέψει, λίγο πριν κλείσει τα 90 του χρόνια.
"Η επιστροφή αυτή μας εξέπληξε παντελώς", δήλωσε ο Heather Sebire, επιμελητής της English Heritage για το Στόουνχετζ. "Ακόμα δύο κομμάτια του Στόουνχετζ μπορεί να είναι κάπου εκεί έξω και αν κάποιος έχει οποιαδήποτε πληροφορία, θα θέλαμε να τη μάθουμε”.
Οι αρχαιολόγοι και οι ιστορικοί ελπίζουν ότι το τεχνούργημα θα βοηθήσει στην εξερεύνηση της άγνωστης προέλευσης των μεγαλύτερων πετρών του Stonehenge.
Τα τελευταία χρόνια, τα μουσεία και οι συλλέκτες έχουν επιστρέψει κάποια αξιοσημείωτα αντικείμενα στις χώρες καταγωγής τους. Τον Φεβρουάριο, το Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης στη Νέα Υόρκη επέστρεψε ένα επιχρυσωμένο φέρετρο από τον 1ο αιώνα π.Χ. στην Αίγυπτο, αφού αποδείχτηκε ότι είχε κλαπεί από τη χώρα το 2011. Και τον περασμένο Νοέμβριο η Ολλανδία επέστρεψε ένα μωσαϊκό του Αγίου Μάρκου που χρονολογείται από τον 6ο αιώνα στην Κύπρο. Οι ειδικοί διαπίστωσαν ότι ένας Τούρκος έμπορος τέχνης έκλεψε το τεχνούργημα από μια εκκλησία στη δεκαετία του 1970.
Η συζήτηση γύρω από την επιστροφή της κλεμμένης πολιτιστικής κληρονομιάς έχει ενταθεί και έχει εξελιχθεί ένα μεγάλο ζήτημα για τα μουσεία και τα δημόσια φόρουμ. Μια περσινή έκθεση από τον οικονομολόγο Felwine Sarr και τον ιστορικό τέχνης Benedicte Savoy συνέστησε την επιστροφή αντικειμένων που αφαιρέθηκαν χωρίς τη συναίνεση της Αφρικής κατά τη διάρκεια της αποικιοκρατίας, σύμφωνα με το Reuters. Η έκθεση διαπίστωσε ότι περίπου το 90% των μνημείων πολιτιστικής κληρονομιάς της υποσαχάριας Αφρικής παραμένει εκτός της ηπείρου. Όμως, τα δυτικά θεσμικά όργανα έχουν υπάρξει διστακτικά στο παρελθόν όσον αφορά αυτά τα αιτήματα, προκρίνοντας ορισμένες φορές λόγο το σενάριο να επιστρέψουν προσωρινά τα μνημεία και όχι για πάντα.